RSS: રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું- અમારી અસલી લડાઈ ભાજપ સાથે નથી પરંતુ સંઘ સાથે.

RSS: હાલમાં RSS પાસે દેશભરમાં 42,613 સ્થળોએ 68,651 દૈનિક શાખાઓ ચાલી રહી છે. RSSના સત્તાવાર આંકડાઓ અનુસાર, દેશના 901 જિલ્લાઓમાં 26,877 સાપ્તાહિક બેઠકો યોજાય છે.

98 વર્ષ પૂર્ણ કરનાર રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS) લોકસભા ચૂંટણી 2024 વચ્ચે ફરી એકવાર હેડલાઇન્સમાં છે . ત્રણ મોટા વિપક્ષી નેતાઓએ RSS પર એક પછી એક નિશાન સાધ્યું છે.

પહેલું નિશાન પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જી છે. સંદેશખાલીમાં બનેલી ઘટના માટે મમતાએ સંઘને જવાબદાર ગણાવ્યો હતો. મમતાએ કહ્યું કે સંઘે સંદેશખાલીને પોતાનું બંકર બનાવ્યું છે. અગાઉ પણ અહીં રમખાણો થયા છે.

કેરળના મુખ્યમંત્રી પી. વિજયને પણ આરએસએસ પર પ્રહારો કર્યા છે. વિજયને કહ્યું છે કે આરએસએસ મુસ્લિમો અને ખ્રિસ્તીઓ સહિત લઘુમતીઓને નિશાન બનાવે છે, જેનાથી વિવિધ સમુદાયો વચ્ચે મતભેદને પ્રોત્સાહન મળે છે.

ત્રીજો હુમલો કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ રાહુલ ગાંધીએ કર્યો છે. હાલમાં જ ઈન્ડિયા એલાયન્સની એક રેલીમાં રાહુલે કહ્યું હતું કે અમારી લડાઈ ભાજપ સાથે નથી પરંતુ RSS સાથે છે.

રાહુલ ગાંધીના મતે ભાજપની અસલી તાકાત આરએસએસ છે અને તેના આધારે પાર્ટી ચૂંટણી જીતીને દેશમાં એકાધિકારની વ્યવસ્થા લાવવા માંગે છે.

RSS અને તેનું સંગઠનાત્મક માળખું

રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની સ્થાપના વર્ષ 1925 માં કેશવ બલિરામ હેડગેવાર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. સંઘ પર સંશોધન કરનાર વિદેશી લેખક વોલ્ટર એન્ડરસનના જણાવ્યા અનુસાર હેડગેવારે ડિસેમ્બર 1920માં જ આરએસએસની કલ્પના કરી હતી.

5 વર્ષ પછી આ સંસ્થા જમીન પર આવી. હેડગેવાર માનતા હતા કે જ્યાં સુધી દેશનો હિંદુ (બહુમતી) એક ન થાય ત્યાં સુધી સ્વતંત્રતાનો બહુ અર્થ નથી.

તેઓ ઘણી વાર કહેતા હતા – ભલે અંગ્રેજો જતી રહે, જ્યાં સુધી હિંદુઓ એક શક્તિશાળી રાષ્ટ્ર તરીકે સંગઠિત ન થાય ત્યાં સુધી આપણે આપણી આઝાદીનું રક્ષણ કરી શકીશું તેની શું ગેરંટી છે?

શરૂઆતમાં સંસ્થાનું કામ નાગપુરમાં જ ચાલતું હતું. અહીં હેડગેવારના નેતૃત્વમાં કેટલાક યુવાનો સવારે શાખાઓનું આયોજન કરતા હતા અને સાંજે લોકોને જાગૃત કરતા હતા. ધીમે ધીમે સંઘે નાગપુરની આસપાસના વિસ્તારોમાં પણ વિસ્તરણ કરવાનું શરૂ કર્યું.

હાલમાં RSS પાસે દેશભરમાં 42,613 સ્થળોએ 68,651 દૈનિક શાખાઓ ચાલી રહી છે. આરએસએસના સત્તાવાર આંકડાઓ અનુસાર, દેશના 901 જિલ્લાઓમાં 26,877 સાપ્તાહિક બેઠકો યોજાય છે. સંઘમાં મંડળોની સંખ્યા 10,412 છે.

સંઘનું પણ પોતાનું બંધારણ છે અને સંગઠનની કામગીરી તેના આધારે છે.

હવે જાણો ચૂંટણીમાં RSS કેવી રીતે કામ કરે છે?

1. સંઘના અધિકારીઓ સંગઠન મહાસચિવ ભાજપમાં,

સંગઠન મહાસચિવને ભારતીય જનતા પાર્ટીના બંધારણમાં પ્રમુખ પછી સૌથી મહત્વપૂર્ણ પદ માનવામાં આવે છે. સંગઠન મહાસચિવનું કામ તમામ નિર્ણયોનો અમલ કરવાનું છે. પાર્ટીમાં મુખ્ય નિમણૂકો પણ સંગઠન મહાસચિવના રિપોર્ટ પર કરવામાં આવે છે.

ભાજપની અંદર, તેમને દેશ અને રાજ્ય સ્તરે સંગઠન મહાસચિવ બનાવવામાં આવે છે, જેમના નામની સંઘ દ્વારા ભલામણ કરવામાં આવે છે.

સંઘના અધિકારીઓને ભાજપમાં સંગઠન મહાસચિવ તરીકે નિયુક્ત કરવા પાછળની વ્યૂહરચના પક્ષમાં યોગ્ય સંકલન જાળવવાની છે. હાલમાં બીએલ સંતોષ રાષ્ટ્રીય સ્તરે ભાજપ સંગઠનના મહાસચિવ છે.

એક કાર્યક્રમમાં જ્યારે સંઘના વડા મોહન ભાગવતને આ અંગે પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યો ત્યારે તેમનો જવાબ હતો- સંઘના કાર્યકરો શિસ્તબદ્ધ હોય છે, તેથી જ ભાજપ તેમને લે છે. જો કોંગ્રેસના લોકોને જરૂર હોય તો તેઓ અમારા કાર્યકરોને પણ તેમના સંગઠનમાં ઉમેરી શકે છે.

સંઘને નજીકથી નિહાળનાર વરિષ્ઠ પત્રકાર મનમોહન શર્માના મતે જનસંઘ હોય કે ભાજપ, તેની સ્થાપનાના મૂળમાં આરએસએસ છે. તમે ભાજપને સંઘથી એકલતામાં ન જોઈ શકો. સંઘ પાસે કેડર છે જે ભાજપને ચલાવે છે.

2. RSSના લોકો ગ્રાઉન્ડ ફીડબેક એકત્રિત કરે છે.

રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ મુખ્યત્વે જમીનની સ્થિતિ એકત્રિત કરે છે. સંઘના બૌદ્ધિક કોષ સાથે સંકળાયેલા એક અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે કહ્યું- સંઘ તેના સંગઠન અને આનુવંશિક સંગઠનો દ્વારા ગ્રાઉન્ડ ફીડબેક એકત્રિત કરે છે. આ પ્રતિસાદ અભિપ્રાય આધારિત છે.

તેઓ આગળ કહે છે કે- સંઘના અધિકારીઓ મેદાનમાં જાય છે અને તમામ વર્ગો સાથે વાત કરે છે અને પછી તેના આધારે વિગતવાર રિપોર્ટ તૈયાર કરે છે. આ અહેવાલમાં નીચેની બાબતો છે-

1. આ વિસ્તારમાં એસોસિએશનના કેટલા સભ્યો અને તેની આનુવંશિક રચના છે?
2. ભારતીય જનતા પાર્ટીની કેડર કેટલી સક્રિય છે?
3. વિસ્તારનું વંશીય અને ધાર્મિક સમીકરણ શું છે?
4. મોટી સમસ્યાઓ શું છે અને કેટલા લોકો તેનાથી પ્રભાવિત છે?

આ ગ્રાઉન્ડ ફીડબેક પ્રાંતો અને પ્રદેશો દ્વારા કેન્દ્રીય નેતૃત્વને સોંપવામાં આવે છે, જેથી મોટા નિર્ણયો લેવામાં કોઈ મુશ્કેલી ન પડે.

3. સાચા નામની ભલામણ કરવી, તેને સ્વીકારવી કે નહીં તે ભાજપનું કામ છે.ચૂંટણી
દરમિયાન ભાજપ કાર્યાલયની સમાંતર સંઘ કાર્યાલયોમાં પણ બેઠકો યોજાય છે. ગ્રાઉન્ડ ફીડબેક ઉપરાંત સંઘના અધિકારીઓ ભાજપ હાઈકમાન્ડને ઉમેદવારોના નામ પણ સૂચવે છે.

સંઘના માલવા ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલા એક વિસ્તરણવાદીના મતે, વિધાનસભા હોય કે લોકસભાની ચૂંટણી, સંઘ ચોક્કસપણે ભાજપને નામોનું બંડલ આપે છે. જોકે, સંઘ એવું નથી કહેતું કે તેનું નામ લેવું જોઈએ.

તેઓ આગળ કહે છે - આને 2 ઉદાહરણોથી સમજો

વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન સ્થાનિક સ્તરે, સંઘે ઈન્દોર-5ના વર્તમાન ધારાસભ્ય મહેન્દ્ર હરદિયાની ટિકિટ બદલવા અંગેનો રિપોર્ટ ભાજપને આપ્યો હતો, પરંતુ પાર્ટીએ તેમની ટિકિટ બદલી ન હતી. ટિકિટ

એ જ રીતે , રાજસ્થાનના ભીલવાડામાં, સંઘે પાર્ટીને અશોક કોઠારીના નામની ભલામણ કરી હતી, પરંતુ ટિકિટ અન્ય કોઈને આપવામાં આવી હતી. અહીં કોઠારીએ અપક્ષ તરીકે ચૂંટણી લડી અને જીતી પણ ગયા. ભાજપના સત્તાવાર ઉમેદવાર હારી ગયા.

4. જમીન પર વાતાવરણ બનાવો, વધુમાં વધુ મતદાન કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો.

RSS કાર્યકર્તાઓ જમીન પર મીટીંગો કરે છે અને પાર્ટી માટે વાતાવરણ બનાવવાનું કામ કરે છે. સંઘની અંદર તેને જાગરણ બેઠક કહેવામાં આવે છે. મોહલ્લા, બસ્તી અને જિલ્લા કક્ષાએ જાગરણ બેઠકનું આયોજન કરવામાં આવે છે.

આ સિવાય સંઘના કાર્યકરો મતદાનના દિવસે વધુમાં વધુ મતદાન કરાવવા પર ધ્યાન આપે છે.

સંઘના એક અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર કાર્યકર્તાઓનો ઉદ્દેશ્ય પોતપોતાના વિસ્તારમાં બને તેટલા વધુ મત મેળવવાનો છે. આના બે ફાયદા છે-

1. તમે જે લોકોને વોટિંગ બૂથ પર લઈ જાઓ છો, તેમાં બહુ ઓછા લોકો એવા હશે જે તમારી તરફેણમાં મત નહીં આપે.

2. જે વિસ્તારમાં વધુ મતદાન થશે તે વિસ્તારના કાર્યકરોને સંઘ સૌથી વધુ સક્રિય માને છે.